- Sarayönü Hakkında
Sarayönü İlçesi yerleşim alanında 4000 yıl kadar önce Hititlerin yaşadıkları bilinmektedir. Daha sonraları Frigyalıların ve Bizanslıların eline geçti. Selçuklular ve Osmanlılar zamanında tamamen "Türk Yurdu" oldu. Kuruluşu hakkındaki tarihi bilgilere göre Sarayönü´nün güney batısında bulunan Saiteli (Kadınhanı) ile güneyindeki Lâdik Dağlarının eteğinde kurulmuş olan Bozok (Öziçi) ili adı ile bilinen iki kasaba halkının; oturdukları yerler Haçlı ordusunun geçiş yolu üzerinde olmasından bu ordunun yağmasından kurtulmak istediler.
- Sarayönü'nün Tarihi
Sarayönü ilçesi yerleşim alanında 4000 yıl kadar önce Hititlerin yaşadığı bilinmektedir. Daha sonraları Frigyalıların ve Bizanslıların eline Sarayönü, Selçuklular ve Osmanlılar zamanında tamamen "Türk Yurdu" olmuştur. Kuruluşu hakkındaki tarihi bilgilere göre Sarayönü'nün güney batısında bulunan Saiteli (Kadınhanı) ile güneyindeki Lâdik Dağlarının eteğinde kurulmuş olan Bozok (Öziçi) ili adı ile bilinen iki kasaba halkının; oturdukları yerler Haçlı ordusunun geçiş yolu üzerinde olmasından bu ordunun yağmasından kurtulmak istediler. Bu sebeple inlerin bulunduğu, bugünkü Yukarı Mahalle denilen yere göç ettiler. İşte bu yüzden kasabalarından göç edip inlere yerleşenler Sarayönü'nün kuruluşunda öncü olmuşlardır.
Tolabası adı ile anılan bu inlerin o zamanlar hem sığınak hem de mesken olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir. İlçenin ismi bu inlerden gelmektedir. Büyüklüğü, konforu ve kullanışlı olması bakımından saraya benzetilen bu inlerden dolayı buraya SARAYİNİ denilmiştir. Bu isim zamanla "Sarayönü" olarak değişime uğramıştır.
Sarayönü, önceleri Pir Hüseyin Cami etrafında gelişmiştir. Bugünkü şehir merkezine kayması ise II. Abdülhamid zamanında, Anadolu-Bağdat-Hicaz demiryolları yapımı projesi çerçevesinde demiryolunun geçmesi ile sağlanmıştır. (1896) Demiryolunun geçmesi ile ilçeye hareketlilik gelmiş; bu durum Milli Mücadele döneminde kendini göstermiştir.
Cumhuriyet döneminde de uzun bir müddet Kadınhanı İlçesi'ne bağlıyken 1 Nisan 1959 tarihinde Kadınhanı ilçesinden ayrılıp ilçe olmuştur.
- Sarayönü'nün Coğrafi Konumu
Sarayönü ilçesinin kuzeyinde Cihanbeyli ve Yunak ilçeleri, güneyinde Lâdik Dağları, doğusunda Konya merkez, batısında Kadınhanı ilçesi bulunur. İlçe merkezi, Konya ? Afyon karayolunun 44.km'sinden 7 km içerisindedir. İl merkezine 51 km mesafededir. İlçe toprakları Cihanbeyli platosunun güney uzantısındaki düzlükler üzerinde bulunmaktadır. Genel olarak ova halindedir. İlçenin güney ve güney batısı Toros Dağlarının bir kolu olan Sultan Dağı uzantısı Lâdik Dağları ile çevrilmiştir. İklim olarak bölge sonbahar, kış ve ilkbahar mevsimlerinde yağışlı, yaz mevsiminde tamamen kurak geçer.
- Sarayönü'nde Eğitimin Tarihi Gelişimi
1959 yılına kadar Sarayönü, Kadınhanı ilçesinin nahiyesiydi. O zamana kadar ilçemizin millî eğitim işleri Kadınhanı Maarif Memurluğuna bağlıydı. İlçemizin en eski okulu, 1928 yılında açılan Merkez İlköğretim Okuludur. 1955 yılında eski Çocuk Esirgeme Kurumu binasına (yıkılan), ilk ortaokul açıldı. 1960'lı yıllarda, okul bina ve donanım sayısında gözle görülür artış yaşandı. Bu hizmetlerin yapılmasında dönemin Millî Eğitim Bakanlığı Başmüfettişlerinden Tahir Çelik'in önemli katkıları oldu. 1972 yılında da Sarayönü Lisesi adı altında ilk lise açıldı.
1974 ? 1975 öğretim yılında ilkokullarımızdaki öğretmen ve öğrenci durumları şöyledir: Köy okullarında 86 öğretmen çalışmaktaydı. Bunların 30'u bayan, 56'sı erkekti. Yine köy ilkokullarında 1300 kız ve 1416 erkek öğrenci okumaktaydı. Toplam öğrenci sayısı 2716'ydı. 1974?1975 yıllarında ilçe merkezinde 3 ilkokulumuz vardı. Merkez okullarında 39 öğretmen çalışmaktaydı. Bunlardan 25'i bayan, 14'ü erkekti. Yine merkez ilkokullarında 700 kız, 600 erkek öğrenci okumaktaydı. Toplam öğrenci sayısı 1300'dü.
1970'li yıllarda ilçemizde okuma-yazma oranı %67 idi. O dönemde bu oran, Türkiye ortalamasının üzerindedir. Ortalama olarak da 38 öğrenciye bir öğretmen düşüyordu. Yine o dönemde ilçe merkezinde ortaokul ve lise aynı binada eğitim öğretim yapmaktaydı. İlçe merkezinden başka Başhüyük, Halıcı ve Çeşmeli Sebil kasabalarında da ortaokul vardı. 1969 yılında Akşam Kız Sanat Okulu açılmıştır. 1974 yılında ismi Pratik Kız Sanat Okulu'na dönüştürülmüştür. 1974-1975 yıllarında Kız Sanat Ortaokulu 17 öğrenci ile öğrenime başlamıştır. 1974 - 1975 yıllarında İmam Hatip Ortaokulu da 65 öğrenci ile öğretime başlamıştır. 1973 - 1974 yıllarında Pratik Erkek Sanat Okulu açılmıştır.
1948 yılında Konuklar Devlet Üretme Çiftliği Tarım Meslek Lisesi açılmıştır. İlkokula dayalı üç yıllık yatılı tarım okulu olarak kurulmuş ve sonradan Teknik Tarım ve Bahçıvanlık Okulu olarak isim değişikliği yapılmıştır. Okul 1968 yılında kapatılmıştır.
İlköğretim müdürlüklerinin, ilçe millî eğitim müdürlüğüne geçmesinden sonra 1985 yılında ilk ilçe millî eğitim müdürümüz Kamil PİRİNÇÇİ olmuştur. O tarihten bu yana 8 ilçe millî eğitim müdürümüz görev yapmıştır. Bu süre içerisinde de ilçe millî eğitim binası 5 defa değişmiştir.
Günümüzde, ilçemizdeki merkez ve dışındaki 18 mahallede ihtiyacı karşılayacak ölçüde okullarımız mevcuttur. Fakat öğrenci sayısındaki azalma nedeniyle merkez dışındaki 8 mahalle okulumuz kapalı durumdadır. Bu yerlerdeki öğrenciler taşımalı eğitimden yararlanmaktadırlar.
Sarayönü İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü şu an, mülkiyeti hazine arazisine ait olan Batı İstasyon Mah. Selçuklu Caddesi No 1'de 2 katlı 14 odalı binasında 21 personeli ile hizmetine devam etmektedir.
İlçe Millî Eğitim Müdürlüğüne bağlı merkez ve 18 mahallede, 4 anaokulu, 16 ilkokul, 11 ortaokul, 8 lise toplam 39 okul, 4716 öğrenci, 375 öğretmen bulunmaktadır.
